Dokończmy reformę z 1999

Z dniem 1 września 1999 roku zaczęła wchodzić w życie reforma edukacji, której zasadnicze cele określono w tzw. Pomarańczowej Książeczce (23-24.05.1998). Niestety, założenia reformy i jej główne zasady są w ostatnim czasie wypaczane, a realizacji kluczowych elementów zaniechano. Proces reformowania stał się jednym z przedmiotów rozgrywek politycznych oraz rywalizacji partyjnej, a nie dyskusji merytorycznych. W dodatku kształt edukacji jest dziedziną sporów nie tylko politycznych, ale również ideologicznych.

Zapomniano, że nadrzędnym celem reformy miało być lepsze przygotowania uczniów do wymogów zmiennego rynku pracy wiążące się z dostosowaniem polskiego systemu edukacji do standardów europejskich, w perspektywie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Należy podkreślić, że choć Unia Europejska nie posiada wspólnej polityki edukacyjnej, to przecież istnieją pewne standardy, którym musimy sprostać, ja choćby porównywalność osiąganych kwalifikacji zawodowych i świadectw.

Przy przygotowaniu kształtu reformy pracowało wielu związanych z naszym ugrupowaniem ekspertów. Tym bardziej mamy obowiązek upomnieć się o realizację kwestii, które stanowiły integralne, a wręcz konstytutywne elementy reformy. Protestując przeciwko redukowaniu procesu reformowania do zaprowadzania bezwzględnej dyscypliny kosztem mądrości wychowawczej, jak również dążąc do merytorycznego dyskursu politycznego, domagamy się realizacji następujących założeń przewidzianych przez reformę z 1999 roku:

Decentralizacja i przekazanie uprawnień społeczeństwu (w zakresie szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego)

Założenia reformy 1999 roku wpisywały się w nurt reform europejskich, których celem była decentralizacje i przekazywanie uprawnień społeczeństwu w zakresie zarządzania oświatą, przy jednoczesnej minimalizacji wpływu organów centralnych.

• Większa autonomia decyzyjna szkół jest koniecznością. Postulujemy tzw. "zarządzanie na szczeblu szkoły" czy "lokalne zarządzanie szkołami."
• Wraz z wzrostem niezależności nastąpić powinien wzrost uczestnictwa społeczności edukacyjnej w procesach decyzyjnych. Kreowanie programów nauczania, obsada kadrowa czy budżet powinny być przedkładane do zaopiniowania "społeczności edukacyjnej" w każdej szkole. W skład "społeczności edukacyjnej" wchodzić powinni przedstawiciele: rodziców, nauczycieli, uczniów (poczynając od szkolnictwa gimnazjalnego), a także przedstawiciele samorządu lokalnego oraz kadry poza- nauczycielskiej (np. pedagodzy, psychologowie). Zaznaczamy, że w wielu krajach europejskich ten model zarządzania szkołą zafunkcjonował bardzo dobrze, co skutkowało przekazaniu "społecznościom edukacyjnym" kompetencji decyzyjnych, a nie tylko opiniodawczych (np. Dania, Anglia, Hiszpania, Portugalia).
• Reformy te nie kwestionują faktu, ze decydującą rolę w kształtowania systemu edukacji odgrywa państwo (choćby poprzez ustalanie podstawowej kwoty funduszy na oświatę). Jest to niezbędne, jeśli kształcenie obowiązkowe ma się odbywać zgodnie z art.70 ust.1 i 2 konstytucji RP, czyli na zasadach powszechności i bezpłatnego dostępu. Należy jednak zredukować rolę organów centralnych do określania podstawowych wytycznych dotyczących programu nauczania, które następnie znajdą uszczegółowienie na szczeblu regionu lub nawet szkoły.

Rozwinięcia kształcenia ustawicznego

• Stanowczo stwierdzamy konieczność upowszechniania tzw."Edukacji przez całe życie" ("life-long education for all").
• Zasadniczą rolę w odegrać powinna sieć placówek edukacji ustawicznej, która stanowić miała ważny element reformy szkolnictwa ponadgimnazjalnego i kształcenia zawodowego, stanowiącej integralna część reformy 1999.
• Do zadań Centrów Kształcenia Ustawicznego powinny należeć: prowadzenie szkół dla dorosłych, przeprowadzanie egzaminów eksternistycznych i zawodowych czy doskonalenie nauczycieli. Konieczne jest także tworzenie Centrów Kształcenia Praktycznego, organizujących zajęcia praktyczne dla uczniów i słuchaczy.
• Na finansowanie tych ośrodków należy wykorzystać:
  • subwencje na zadania oświatowe,
  • środki będące do dyspozycji urzędów pracy odpłatność także pracodawców,
  • odpłatność słuchaczy,
• Dobrym rozwiązaniem jest także bon kształceniowy dla bezrobotnych, finansowany z części środków przeznaczanych dotychczas na zasiłki dla osób bezrobotnych.
• Należy stworzyć możliwości by coraz więcej ludzi mogło uczyć się w sposób niesformalizowany (np. wykorzystując internet) Niezbędne staje się utworzenie sieci ośrodków potwierdzających umiejętności zdobyte w różny sposób, także poza głównym nurtem oświaty a także ułatwianie organizacjom pozarządowym prowadzenia placówek edukacyjnych.
• W Polsce tylko 5% osób między 25 a 64 rokiem życia dokształca się czy uczestniczy w kursach i szkoleniach. Średnia unijna to ponad 10%, a w krajach skandynawskich czy Wielkiej Brytanii przekracza 25%. W związku z tym zwracamy się do Ministerstwa edukacji Narodowej i Sportu o aktywną realizację Strategii Rozwoju kształcenia ustawicznego do roku 2010 przyjętej w dniu 8 lipca 2003r. i przedstawienia wyników swojej pracy na forum publicznym.

Zmiany, jakich dokonała reforma w polskim krajobrazie oświatowym, były niezbędne, ale obecne przeobrażenia nie idą w dobrym kierunku. Reformowanie systemu edukacji musi być permanentnym procesem, ale przed wszystkim przebiegać pod dyktando ekspertów i w atmosferze merytorycznej debaty.

Stanowisko przygotowano na podstawie:

• programu partii Demokraci.pl
  (http://demokraci.pl/index.php?do=standard&navi=0001,0003)
• opinii Pani Ireny Dzieżgowskiej, byłej wiceminister edukacji, eksperta partii Demokraci.pl ds. edukacji
• dokumentu Adult learning: It is never too late to lear
  (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/com/2006/com2006_0614en01.pdf)
• książki W. Książka "Rzecz o reformie edukacji", 2001.
• publikacji "Dekada reform w kształceniu obowiązkowym w Unii Europejskiej (1984-94)", 1999.

Rozdział 12-ty: Szkodliwa działalność rządu
 
Strona główna   |   Dział: Stanowisko