Ogólne stanowisko Partii Demokratycznej w sprawie edukacji

W dzisiejszym świecie obserwujemy niebezpieczne zjawisko odejścia od wartości humanistycznych. Pojawiła się tendencja, żeby doceniać to, co skuteczne ad hoc, pragmatyczne, utylitarne, użyteczne, a spychać na margines wszystko to, co uczyniło nas ludźmi. Partia Demokratyczna wie jak stworzyć mądry program edukacyjny, jak kształcić młodzież, aby wyrosła na myślących i odpowiedzialnych obywateli, którzy nie boją się intelektualnych wyzwań.

Reforma edukacji z końca lat 90 została wypaczona, doskonale pokazała to nowa matura. Ministerstwo Edukacji wysuwa coraz bardziej absurdalne pomysły, wykazując przy tym nieznajomość specyfiki tematu. Podział na gimnazja męskie i żeńskie, zmniejszenie kompetencji dyrektorów szkół, odsunięcie uczniów od decydowania o kształcie edukacji nie są rozwiązaniem.
Powinniśmy głęboko przemyśleć, czy reforma sprzed lat nie poszła za daleko w złym kierunku. Może należy obrać nowy, wzorem państw europejskich, które odchodzą już od trójstopniowego nauczania?

Partia Demokratyczna chce dostosować programy nauczania do potrzeb nowoczesnego rynku pracy, aby absolwenci szkół nie musieli wyjeżdżać do pracy na Zachód. Należy wyrównywać szanse dzieci i młodzieży pochodzących z różnych środowisk. Wzmocnienie pozycji szkoły i jej dyrektora jak również rodziców dzieci pomoże rozwiązać nasilający się problem demoralizacji polskiej młodzieży. Należy stworzyć warunki do edukacji ustawicznej a rozwój społeczeństwa informatycznego w dobie powszechnej komputeryzacji jest absolutną koniecznością. Coraz więcej ludzi będzie się uczyć w sposób niesformalizowany, wykorzystując Internet i możliwości samokształcenia. Niezbędne staje się utworzenie sieci ośrodków potwierdzających umiejętności zdobyte w różny sposób, także poza głównym nurtem oświaty. Trzeba ułatwiać organizacjom pozarządowym prowadzenie placówek edukacyjnych, zwłaszcza nastawionych na szeroko rozumianą integrację społeczną.

Także nauczyciel, aby mógł być prawdziwym ekspertem, mentorem i przewodnikiem, powinien sam kształcić się ustawicznie. To wymaga stworzenia mu warunków, np. poprzez czas przewidziany na dokształcanie, urlopy naukowe i wsparcie uczelni wyższych.

Jako sprawę kardynalną postrzegamy problem dostosowania szkół ponadgimnazjalnych do potrzeb uczniów. Licea ogólnokształcące muszą nauczyć w dwa lata tego, czego uczyły w cztery. Technika nadal przygotowują rzesze bezrobotnych. Szkoły zawodowe kształcą zbyt wąsko i często stanowią ślepy zaułek edukacji. W szkołach ponadgimnazjalnych dziewiętnastolatków traktuje się jak dzieci, nie dając im możliwości wpływu na własną naukę. Licea profilowane, jak wykazała nowa matura, wymagają natychmiastowej zmiany.

Trzeba zmienić programy nauczania. Obecne są zbyt obszerne i za trudne dla większości uczniów i pedagogów. Nie uczą tego, co jest naprawdę potrzebne. Szkoła musi kształcić takie umiejętności jak komunikacja interpersonalna, praca zespołowa, twórcze rozwiązywanie problemów. Uczniowie powinni mieć większy wpływ na własną naukę, większe prawo wyboru przedmiotów i większą odpowiedzialność za uzyskane rezultaty. Potrzebne jest też doradztwo zawodowe w szkołach i pomoc uczniom w planowaniu karier.

Mamy również pomysł na zniesienie barier w dostępie do edukacji. Uważamy, że należy utworzyć Specjalne Strefy Edukacyjne w obszarach szczególnie dotkniętych biedą i bezrobociem, w których szkoły mogłyby dostawać dodatkowe środki. Państwo powinno organizować letnie szkoły językowe dla dzieci, którym rodzice nie mogą opłacić tej nauki jak również wprowadzić naukę języków obcych od pierwszej klasy szkoły podstawowej, aby absolwent szkoły średniej znał trzy języki, w tym dwa obce. Koniecznym jest upowszechnienie przedszkoli, zwłaszcza na terenach wiejskich. W celu organizacji czasu pozalekcyjnego należy wykorzystać świetlice szkolne, by dziecko mogło w nich otrzymać posiłek, pomoc w odrabianiu lekcji, życzliwą opiekę, mieć dostęp do książek i komputera. Powinniśmy również wspierać rozwój uzdolnień i talentów dzieci i młodzieży ze środowisk biedniejszych, tworzyć warunki do integracji na każdym etapie nauczania.

Szkoła może stać się miejscem przygotowania do aktywnego uczestnictwa w demokracji. W tym celu powinna zachęcać uczniów do udziału w organizacjach pozarządowych i wolontariacie. Musi uwrażliwiać na krzywdę innych ludzi i pobudzać do efektywnego działania. Szczególnym zadaniem edukacji staje się wyrabianie postawy tolerancji, poszanowania praw człowieka, gotowości do obrony praw mniejszości, wyczulenia na kwestię równego statusu kobiet i mężczyzn.

Chcemy budować społeczeństwo ludzi wykształconych i ceniących wiedzę. W tym celu należy uwolnić szkolnictwo wyższe i naukę od niepotrzebnej biurokracji. Przez ostatnie 15 lat pięciokrotnie wzrosła liczba studentów. Ale nie pieniądze na to przeznaczone. W efekcie poziom studiów się obniżył. Najzdolniejsi uciekają za granicę lub do biznesu, bo wynagrodzenia pracowników naukowych są bardzo niskie. Kadra naukowa się starzeje. Rośnie dystans między nauką polską i światową. Grozi to utrwaleniem różnicy cywilizacyjnej między Polską i krajami najwyżej rozwiniętymi. Poprawa stanu nauki i szkolnictwa wyższego stanowi jedno z największych wyzwań stojących obecnie przed naszym krajem. Wiemy, jak mu sprostać.

We współpracy ze środowiskiem naukowym będziemy wspierać takie zmiany, które rozdzielą popularne studia ogólnokształcące od elitarnych studiów dających uprawnienia zawodowe lub szlify naukowe. Kolejnym zadaniem jest ułatwienie młodym ludziom studiowania na kilku wydziałach i zlikwidowaniem administracyjnych barier w międzynarodowej wymianie studentów. Uważamy również, że należy dać najlepszym szkołom wyższym na tyle dużą samodzielność ekonomiczną i w podejmowaniu decyzji, by same mogły sprostać europejskiej konkurencji. Student powinien móc samodzielnie wybrać studiowane przedmioty, zgodnie ze swoim wyobrażeniem o przyszłym zawodzie. To wyrobi w nim poczucie odpowiedzialności za swój los i nauczy aktywnego poszukiwania potrzebnej wiedzy, przygotuje też do jej uzupełniania po skończeniu studiów

Państwo, które chce mieć dobrze wykształcone elity powinno przyciągać najzdolniejszych absolwentów, a do tego konieczne jest podniesienie stypendiów doktoranckich co najmniej do poziomu średniej płacy krajowej oraz zapewnienie doktorantom uprawnień pracowniczych.

Trzeba zapewnić możliwość studiowania wszystkim ludziom zdolnym, niezależnie od ich zamożności. Młodzież ze wsi i z małych miast ma znacznie mniejsze szanse na ukończenie dobrych studiów niż młodzież z miast akademickich. System pożyczek studenckich nie sprzyja wyrównywaniu szans życiowych. Dlatego należy wprowadzić specjalny system stypendialny dla niezamożnej młodzieży z ośrodków oddalonych od miast akademickich

Tu należy powrócić do problemu edukacji na polskiej wsi. Upowszechnianie wiedzy i edukacji, ułatwienie dostępu młodzieży wiejskiej do kształcenia oraz rozwój zaplecza naukowego rolnictwa i gospodarki wiejskiej jest warunkiem rozwoju. Współczesne rolnictwo jest częścią gospodarki opartej na wiedzy, a poziom edukacji decyduje coraz silniej o możliwości zatrudnienia. "Przez edukację do rozwoju" - powinno być głównym hasłem publicznej polityki wobec obszarów wiejskich.

Uważamy, że jako partia, która wyrosła z tradycji akademickich, posiadająca w swoich szeregach takich ludzi jak Bronisław Geremek, czy Grażyna Staniszewska, jesteśmy w stanie uzdrowić polska edukację.

Rozdział 2-gi: Otwórzmy szkoły
 
Strona główna   |   Dział: Stanowisko